بازگشت جیسون بورن

ژانر اکشن یکی از ابتدایی ترین ژانر ها در تاریخ سینماست و در طول تاریخ ثابت کرده که کم خطر ترین ژانر برای ساخت فیلم برای یک تهیه کننده است زیرا بینندگان هیچ گاه از دیدن زد و خورد و خشونت میان دو یا چند فرد خسته نمی شوند(میلی که گویا موجب به ساخت کالیسیوم و رینگ های بوکس و ... نیز شده)و در مسیر پیشرفت سینما این ژانر از ابتدا با آن همراه بوده و منجر به پدید آمدن دامنه عظیمی از فیلم های خوب و بد شده است.

اما از اواخر ده 90 میلادی که پیشرفت تکنولوژی وارد سینما شد همان طور که کل صنعت سینما را متحول کرد ژانر اکشن نیز دچار پوست اندازی شد،در بسیاری از فیلم های این ژانر دیگر خبری از قدرت داستان و شخصیت پردازی خوب نبود و شخصیت اصلی داستان که دست کمی از یک ابر قهرمان نداشت یک تنه به جنگ یک لشکر میرفت و پیروز بیرون می آمد و انفجار ها و طوفان گلوله ها و ماشین هایی که که در زمین و آسمان میچرخیدند هم از قدرت و سرعت او کم نمی کرد،دیگر خبری از "French Connection" یا "La Samurai" و فیلم های مشابه به آن نبود،البته باید به این نکته اشاره کرد که تمامی این ها به دلیل تازه بود و رنگ و رویی خوش لعاب به چشم تماشاگران خوش می آمد و در برخی موارد منجر به پدید آمدن فیلم های خوبی شد و نمی توان به آن خرده گرفت اما تاریخچه ی استفاده بیش از حد هالیوود از یک موفقیت و خراب کردن آن به این ژانر هم سرایت کرد.

به هر حال پیشرفت سینما موجب شد آثار داستانی که تا این زمان فرصت تولید نداشتند روی کار بیایند ویکی از این آثار مجموعه داستان های "جیسون بورن" بود.اولین قسمت از این داستان محبوب به اسم "Bourne Identity" در سال 2002 به کارگردانی "داگ لیمان" به روی پرده رفت که تبدیل به اکشنی کامل و بسیار محبوب شد و قسمت های دوم و سوم آن به ترتیب به نام های "Bourne Supermacy" و "Bourne Ultimatum" بودند که در سال های 2004 و 2007 توسط "پل گرینگراس" کارگردانی شدند و از قسمت اول هم قدرتمند تر بیرون آمدند،فیلم های "جیسون بورن" از فیلمنامه ای قدرتنمد و کارگردانی بسیار قابل قبول و بازی هایی بهتر از آن برخوردار بود و همه این ها موفقیت آن را هم در بین تماشاگران و هم در بین منتقدین موجب شد،بالاخره آمریکایی ها فیلمی داشتند تا با سری فیلم های "جیمزباند" مقایسه کنند.جیسون بورن شخصیتی آسیب پذیر و در عین حال قدرتمند بود که سختی های زیادی در طول این سه فیلم برای رسیدن به هدفش کشید.

9 سال پس از ساخت آخرین فیلم با حضور "مت دیمون" به عنوان "جیسون بورن"،"پل گرینگراس" دوباره تصمیم به ساخت قسمتی جدید از این مجموعه به نام"Jason Bourne" گرفت که طرفداران این مجموعه را در سرتاسر دنیا به وجد آورد و همه منتظر دیدنی اکشنی استخوان دار در میان دریای اکشن های درجه چندمی و کلیشه ای بودند.

اما متاسفانه و بدون مقدمه باید گفت که این فیلم شکستی بزرگ برای این مجموعه بود،زیرا به شدت درچار کلیشه های بد سینمای هالیوود شده است،در ابتدای فیلم می بینیم "جیسون بورن" دیگر به دنبال چیزی نیست و زندگی بی هدفی را دنبال می کند و شخصیت زن قسمت های قبل این بار او را از ناکجا آباد به میدان می آورد،اما دیگر خبری از سختی های راه نیست،CIA همان قدر که راحت هک می شود،هک می کند و موضوع جنگ نرم در فیلم تبدیل به یک تزئین توخالی می شود،دوربین در صحنه های برخورد نزدیک به شدت غیر متمرکز است و بیننده باید در تصویر به دنبال تشخیص محل قرار گیری شخصیت ها باشد و فقط شاهد مخلوطی نامشخص است،و در صحنه های تعقیب و گریز پیاده که یکی از ویژگی های جالب و خوب سه قسمت اول بود،این فیلم به فاجعه ای شلوغ و بی هدف تبدیل شده و کارگردان با قرار دادن تظاهرات در متن این تعقیب تلاشی رقت انگیز در افزایش تنش آن کرده که در این زمینه شکست خورده است.پی ریزی صحنه های اکشن که بعد از یک صحنه اکشن می آید تا زمینه را برای صحنه بعدی آماده کند هم بسیار طولانی و خسته کننده است.

 اما در زمینه تعقیب و گریز های خودرویی باید گفت که تا قسمتی همانند سه فیلم اول توانسته اکشنی نفس گیر و خوب را ارائه دهد که دوربین از زوایایی سخت و عالی و کاملا متمرکز روی موضوع قفل شده است اما باز هم در انتهای تعقیب و گریز بزرگ فیلم ما شاهد اور دوز دوباره فیلم هستیم که بیننده را بیشتر به یاد سری فیلم های "علمی-تخیلی" سریع و خشن می اندازد،قرار گرفتن دوربین روی شانه فیلمبردار هم در صحنه های آرام و کلوز آپ ها منجر شده که کادر تصویر همیشه در حال لرزش باشد و بازیگر از یک سمت کادر به سمت دیگر بدون هیچ هدف و نظمی برود،با تمامی این ها دیگر نیازی به صحبت روی شخصیت پردازی هم نیست و این که شخصیت بزرگ و قدرتمند منفی داستان به جز دلیلی 2خطی در فیلمنامه هیچ چیز دیگر برای تعقیب و کشت و کشتار های بی دلیلش در مسیر تعقیب "جیسون بورن" ندارد،

و اما در پایان باید به صحنه نبرد نهایی شخصیت مثبت و منفی اشاره کرد که در صدر جدول کلیشه های فیلم قرار می گیرد:نبردی تن به تن در مکانی متروکه که شخصیت منفی با استفاده از سلاح سرد شخصیت مثبت را از پا در می آورد و زمانی که دارد سخنرانی می کند شخصیت مثبت در مرز مرگ او را از پا در می آورد،که دیدن این صحنه در این فیلم بیشتر کمدی بود.

در انتها باید گفت که "Jason Bourne 2016" از یک اکشن استخوان دار و عالی به یک اکشن دسته چندمی و فستیوال کلیشه ها تبدیل شده،شاید بهتر بود که "پل گرینگراس" جیسون بورن را در پایان قسمت سوم در همان رودخانه رها می کرد.

سهند نژاد حسینی

اختصاصی فیلمبازان