فرهادی و فروشنده،قدرت بی چون و چرا!

در جامعه امروز ایران کمتر کسی است که در مورد "اصغر فرهادی" اطلاعاتی نداشته باشد،دست کم می توان گفت که همه ایرانی ها بالاخره یک بار اسم او را در خبرگزاری ها یا در فضای مجازی شنیده یا دیده اند،و البته با اکران فیلم جدیدش به اسم "فروشنده" باز هم بر سر زبان ها آمد،سینمای "فرهادی" با فیلم "جدایی" از مرز های ایران فراتر رفت و به اقیانوس نامتناهی فیلم های جهانی پیوست و توانست در این اقیانوس با تمامی چالش های مخصوص خودش به زیبایی بدرخشد،درخششی به رنگ طلایی مجسه اسکار.

اما بیننده باهوش می توانست خیزش این کارگردان خوب را بعد از دیدن "درباره اِلی" پیشبینی کند،فیلمی که در همان زمان با پایان بندی نو و جدیدش موجب بحث های زیادی در بین سینما دوستان شده بود.

امسال "فرهادی" با "فروشنده" به گیشه بازگشته،بازگشتی که با توجه به انتظارات بسیار بالای بیننده ایرانی با توجه به موفقیت "فرهادی"در سال های گذشته و موفقیت او برای همین فیلم،بازگشتی بسیار قدرتمند محسوب می شود.

سبک و سیاق سینمای "فرهادی" برای ما آشناست،داستانی تراژیک از یک اتفاقی که برای بیننده در ابتدا عادی به نظر می آید و "فرهادی" هر چه در فیلم جلو می رود موجب می شود تا بیننده با سوالات بسیار سخت روبه رو شود و خود را زیر فشار اتفاقات فیلم پیدا کند.داستان فیلم از جایی شروع می شود که زوجی جوان پس از اسباب کشی به خانه ای جدید با اتفاقی رو به رو می شوند که زندگی ساده و زیبای آنها را به شدت تحت تاثیر قرار می دهد،هدف در اینجا پرداختن به داستان نیست زیرا کل داستان را می شود در چند خط خلاصه کرد اما هنر "فرهادی" در همینجا خود را نشان می دهد،که داستانی ساده را به چالشی بزرگ،سخت و عمیق برای شخصیت های داستان و بیننده تبدیل می کند،چالش هایی که اصول اخلاقی و وجدان را زیر ذره بین می برد و این بر خلاف سادگی ظاهری، کار بسیار سختیست.

درک فوق العاده "فرهادی" در ابتدا از جامعه و در نهایت از فیلمنامه نویسی موجب میشود تا بیننده در تمامی فیلم های این کارگردان به شدت واقعیت را با فیلم تطابق دهد،و این یعنی اوج قدرت یک فیلم."فرهادی" روایت گر داستان های عامه ی ایران است،داستان هایی که شاید در طی سالیان دراز به دلیل تکرار برای ما خیلی عادی جلوه می کند،اما "فرهادی" نمی خواهد که عادی جلوه دهد،با اضافه کردن تنش،تعلیق و پرسیدن سوالاتی سخت می خواهد تا بیننده به جای گذشتن از این اتفاقات آن را لمس کند،زیرا در سینما هنگامی که روبه روی پرده نشسته ایم خیلی سخت است تا چشم خود را بر روی اتفاقاتی که شاهد آن هستیم ببندیم.کاری که خیلی از ما در برخورد با واقعیت به راحتی انجام می دهیم.

اما در مورد "فروشنده" باید گفت که روش "فرهادی" برای درگیر کردن بیننده بسیار پخته تر شده و بیننده تنش و فشار را در زمان هایی که کارگردان خواسته بسیار خوب احساس می کند،تنش هایی خام و عریان که به بیننده تلقین میشود،تلقینی که موجب اضطراب شده و ذهن بیننده را هدف قرار می دهد.در ادامه "فرهادی" در این فیلم ادای احترامی هم به فیلمنامه نویس افسانه ای امریکایی "آرتور میلر" کرده و قسمت هایی از تئاتر معروف او به اسم "مرگ فروشنده" را در فیلم گنجانده که بی ارتباط با موضوع فیلم نیست.

از آنجایی که فیلم "فروشنده" خواه یا ناخواه با فیلم "جدایی" مقایسه خواهد شد نیز باید گفت که در "جدایی" ما شاهد مشکلی خانوادگی بودیم که به فضای جامعه بسط داده شد اما در "فروشنده" شاهد برعکس این موضوع هستیم،یعنی مشکلی اجتماعی که وارد فضای خانواده شده و آن را مورد چالش قرار می دهد.سوال سخت و اصلی "فرهادی" در این فیلم این است که آیا نابود کردن بنیان یک خانواده می تواند جوابی درست در نابودی خانواده یا فردی دیگر باشد؟آیا انسان می تواند در لحظه انتخاب،بین وجدان پاک انسانی و طعم انتقام یکی را انتخاب کند؟

هدف "فرهادی" سخن گفتن با مردم است،سخن گفتن از دریچه دوربین،"فرهادی" با نشان دادن چالش هایی سخت بیننده را مجبور می کند تا در مورد مسائلی سخت تفکر کرده و در مورد آن بحث کند،و این کار را به نحوی دردناک اما لذت بخش انجام می دهد،اما متاسفانه باید گفت که افرادی در جامعه سینمایی موفقیت های این مرد بزرگ را زیر سوال برده و کارهای او را قبل از فیلم، بد می دانند،و این دیدگاه جای تاسفی عمیق دارد،زیرا هنر سینما از ابتدا با یک هدف بنیادی رشد کرده و آن هم نشان دادن مفهوم از طریق جلب کردن تمامی توجه بیننده،و این کاریست که "فرهادی" به خوبی آن را انجام داده و باید برای این کار قدردان او بود،در دوره ای که کارگردانان خوب فراموش شده اند باید از این افراد مراقبت کرد.

در انتها فرهادی بسیار زیبا بازی افراد را در تئاتر زندگی نمایش می دهد،بله زندگی مانند تئاتر است،تئاتری که در آن ما با هر انتخاب حتی کوچک ممکن است زندگی افراد زیادی را تحت تاثیر مستقیم قرار دهیم.

نویسنده : سهند نژاد حسینی

اختصاصی فیلمبازان